Təkamül nəzəriyyəsi “canlılar təsadüfən və həyat mübarizəsi nəticəsində ortaya çıxmış və inkişaf etmişdir” cümləsi ilə yekunlaşdırıla bilər. Bunun təbii nəticəsi olaraq, darvinizm insana: “Heç kimin qarşısında məsuliyyət daşımırsan, həyatını təsadüflərə borclusan, yaşamaq üçün mübarizə aparmalı, lazım gəldikdə digərlərini əzməlisən, bu dünya qarşıdurma və mənfəət dünyasıdır”, -deyir. “Təbii seleksiya”, “həyat mübarizəsi”, “güclülərin həyatda qalması” kimi darvinist anlayışların əxlaqi əksi budur. Bu darvinist təlqin, şübhəsiz, din əxlaqına tamamilə ziddir.

Darvinist təlqinlərin nə qədər dağıdıcı təsirlərə malik olduğunu görmək üçün cəmiyyətin dəyər mühakimələrini müşahidə etmək kifayətdir. Dövrümüzün cəmiyyətlərinə baxsaq, insanların çoxunun yalnız yaşamaq, yaxşı peşə sahibi olmaq, mal-mülk əldə etmək, daha çox pul qazanmaq, əylənmək və “həyat mübarizəsində qalib gəlmək” üçün yaşadıqlarını görərik. Əlbəttə, hər insanın dünya həyatında yaxşı və gözəl həyat əldə etmək üçün səy göstərməsi normaldır. Ancaq din əxlaqına görə insanlar özlərinə gözəl bir həyat qurmağa çalışarkən, ehtiyac içində olanları da qorumalı, köməkləşməli və eqoist olmamalıdırlar. Darvinist həyat modelində isə insan digər insanların yaxşılığını düşünmədiyi kimi, öz mənfəəti üçün onların pis vəziyyətə düşməsindən də çəkinmir. Xüsusilə də gənclərin arasında lüks ev və avtomobillərə sahib olmaq, çoxlu pul xərcləmək, şöhrət, var-dövlət və güc əldə etmək ən böyük ideala çevrilmişdir. Bu anlayışa sahib olan insanlar nə üçün var olduqlarını və Allah'ın varlığını və qüdrətini demək olar ki, heç düşünmürlər. Niyə yaradıldıqlarına, özlərini yaradan üstün Yaradıcımıza qarşı hansı məsuliyyətlərinin olduğuna tamamilə laqeyd yanaşırlar. Hər insan üçün olduğu kimi, özləri üçün də dünya həyatının bir sonunun olduğunu, ölümlə birlikdə qazandıqları hər şeyi bu dünyada buraxacaqlarını xatırlamaq istəmir, ölümdən sonra yenidən dirilib etdiklərinin hesabını verəcəklərini qəbul etmirlər. Əlbəttə, onların bunlara laqeyd yanaşmaları, ya da qəbul etmək istəməmələri həqiqəti dəyişdirmir. Həyatı boyu heç düşünməsələr də, həqiqətlər hər xatırladılanda üz çevirsələr də, onlar yaradılmış aciz qullardır, hər canlı kimi bir gün öləcək və etdiklərindən hesaba çəkiləcəklər.

Əslində, yuxarıda təsvir etdiyimiz kimi yaşayan insanların, bəlkə də, əksəriyyəti təkamül nəzəriyyəsinin təsiri altında olduğunu anlamır. Hətta bir qismi bu nəzəriyyənin biologiyanın bir qolu olduğunu və özlərinin mövzu ilə heç bir əlaqələrinin olmadığını zənn edirlər. Özləri bunun şüurunda olmasalar da, daima təbliğatına məruz qaldıqları təkamül nəzəriyyəsi onların dünyagörüşlərinə dərindən təsir edir.

Özlərini və ətraflarındakı insanları bir növ inkişaf etmiş heyvan kimi qiymətləndirən şəxslər hərəkətlərində və aldıqları qərarlarda bu azğın dünyagörüşlərini əks etdirirlər. Darvinist anlayış insanlara eqoist, mənfəətpərəst, mərhəmətsiz və zalım olmağı öyrədir, şəfqət, mərhəmət, fədakarlıq, təvazökarlıq kimi üstünlükləri isə yox edir, bunu da həyatın qanunu kimi göstərir. Bu vəziyyət, təbii ki, cəmiyyətdəki nizamı pozur, həm əxlaqi, həm də ictimai çöküntüyə səbəb olur.

Darvinist anlayışın başqa bir mənfi təsiri də bir çox cəmiyyətdə insanların yalnız şəxsi mənfəətlərini güdmələrinin ümumi qaydaya çevrilməsidir. Belə cəmiyyətlərdə qarşılıqsız fədakarlıq və kömək etmək, sevgi, hörmət və şəfqət göstərmək unudulmuşdur. Belə bir quruluş insanları təkliyə və böhrana aparır. Stress,  bədbəxtlik, narahatlıq bir çox insanın həyatını qorxulu yuxuya çevirir. Mənəvi boşluqdan xilas olmaq istəyənlərin bəziləri içki, narkotik və ya qumar bataqlığına düşür, bəziləri intihar edir, bəziləri də əxlaqsızlığa qurşanır.

Mənəvi dəyərlərə laqeyd yanaşan cəmiyyətlərdə əxlaqi degenerasiyanın ölçüləri də çox sürətli şəkildə genişlənir. Homoseksuallığın, fahişəlik ticarətinin, cinsi zorakılığın, təcavüz hadisələrinin və xəstəliklərin artımı əxlaqi çöküşün əhəmiyyətli göstəriciləridir. Fahişəlik səbəbindən ailələr dağılır, özünə  hörmətini itirmiş insanlar ortaya çıxır. Bəzi əxlaqi pozğunluq və homoseksuallıq artıq dünyanın bir çox yerində normal qarşılanır, bu əxlaqsızlıqlara qarşı çıxanlar isə geridə qalmış adlanaraq ittiham edilir. Bu gün homoseksualların bəzi ölkələrdə rəsmi şəkildə evlənə bilməsi, dünya səviyyəsində mütəşəkkil aksiyalar keçirməsi, din əxlaqına qarşı təcavüzkar olması düşündürücüdür.

Lakin bu böhran yalnız sosial ölçüdə deyil, eyni zamanda, siyasi ölçüdədir. Geridə qoyduğumuz XX əsr insanlıq tarixinin ən böyük, ən dəhşətli, ən dağıdıcı müharibələrinə səhnə olmuşdur. Anarxiya və terror hadisələrində bir çox insan həyatını itirmiş, yaralanmış və ya şikəst qalmışdır. Vəhşilik təməlində darvinizmin yer aldığı kommunizm, faşizm, irqçilik kimi ideologiyaların əsəridir. Regional müharibələr, qarşıdurmalar və qanlı terror aksiyaları hələ də dünyanın müxtəlif bölgələrində davam edir.

Hal-hazırda dünya əhalisinin böyük hissəsi çətinlik və yoxsulluq içində yaşayır. Statistikalara baxsaq, aclığın və kasıblığın olduqca böyük nisbətlərə çatdığını görərik. Əlbəttə, bu mənfi hadisələr eqoizm, mənfəətpərəstlik və materialist dəyərlər üzərində qurulmuş bir dünya nizamının təbii nəticələridir.

Sosial böhranla bağlı mühüm bir ünsür də cinayət nisbətlərindəki fövqəladə artımdır. Dünyada qeyri-qanuni hərəkətlər sayca olduğu kimi, fərqlilik baxımından da artır. Əslində, bu, mənəvi və vicdanı dəyərləri tərk etməyin nəticəsidir. Dinin insana öyrətdiyi əxlaqdan uzaq olan fərdlər oğurluq, fırıldaqçılıq, qəsb, təhdid, qısası, hər cür qeyri-qanuni hərəkəti adi qarşılayır, bu cinayətlərin tamamilə aradan qaldırıla biləcəyinə ehtimal da vermirlər.

Bunlar son iki əsrdir ki, əvvəl Qərb dünyasında, sonradan isə bütün dünyada yüksələn materialist fəlsəfənin nəticələridir. İnsanlara Yaradıcımızın varlığını inkar etdirən, “heç kimin qarşısında məsuliyyət daşımırsınız, vəhşi bir meşədə həyat və mənfəət mübarizəsi aparan təkmilləşmiş heyvanlarsınız” düşüncəsini təlqin edərək onları din əxlaqından uzaqlaşdıran təbliğatın məhsullarıdır.